Art Nouvevau Nedir?

Art Nouveau 1890 ile 1910 yılları arasında Avrupa ve ABD’deki birçok sanatçı tarafından yaratılan ve kullanılan bir stil. Eşyalarda, resimde, mimaride ve giyimde, hatta duvar kağıtlarında karşımıza çıktı. Yıldızı kısa sürede parladı, kısa sürede de söndü. Bir anda unutuldu. 1960’lı yıllarda yine hatırlandı, 10-15 yıl sonra yine unutuldu. Ortaya çıkışının üzerinden 100 yıla yakın bir zaman geçti.

Son yıllarda yine gözde. Art Nouveau mobilya ve objeler artık üretilmiyor, şimdi meraklıların ve koleksiyoncuların baş tacı oldular. Art Nouveau eserlerden günümüze kadar ulaşanları çok az. Bu nedenle müzayede fiyatları yüksek. Zor bulunuyorlar ama kolay alıcı buluyorlar. Antik AŞ müzayede şirketinin sahibi ve aynı zamanda Art Nouveau tutkunu olan Turgay Artam ile bu sanatı konuştuk.

Art Nouveau Nedir?
Art Nouveau stili 1890’larda bazı sanatçıların yeni arayışlar içine girmesi sonucu ağır ve gösterişli tarzı bırakıp, daha estetik eserlere yönelme eğilimi ile ortaya çıktı. 1910 yılına kadar etkili oldu. Fransız tasarımcı ve teorisyen Eugene Grasset, cam tasarımcısı ve Nancy Okulu’nun kurucusu Emile Gale, sanat ticareti yapan Hamburg’lu Siegfried Sammuel Bing Paris’te bu akımın öncüsü oldular.

Art Nouveau’nun doğup yayılmasında isim babası Bing’in de katkısı büyük. Bing kendisi gibi düşünen, yenilikçi ve avangart sanatçıların ürettiklerini sergilemek için 1895 yılında Paris’te L’Art Nouveau adında bir salon açtı. Burada aralarında Belçikalı, Alman, Danimarkalı ve Fransızların da bulunduğu sanatçıların eserlerini sergilemeye başladı. Parisliler, Fransız sanatçıların sayılarının az olması nedeniyle sergiyi beğenmedi. Ama diğer ülkelerden gelenler tarafından ilgiyle izlendi. Avrupalı ve ABD’li koleksiyoncular buradan çok sayıda eser aldı.

Satışlar Bing’i yüreklendirdi. 1896 Şubat ayında yeni bir sergi daha açtı. Bu sergi de müthiş ilgi gördü. Bunun üzerine Bing’in kafasında şimşekler çaktı ve bir atölye kurdu. Mobilya, halı, kumaş seramik mücevher tasarımları yaptırarak bunları hayata geçirdi. Ürettiklerini 1900 yılında Uluslararası Paris Sergisi’nde tanıttı. Birçok sanatçının eserlerini de bünyesine aldı ve burada tanıttı. Hakkında acımasız eleştiriler yapan birçok kişi bu sergide onun ve sanatçılarının eserlerine hayran kaldı. Beklenilenin üzerinde satış yapıldı.

Art Noveau akımı tekstil, madeni eşyalar, mobilya ve mücevher, bina tasarımına da yansıdı. Bu akımı benimseyen birçok firma kısa sürede bilinir hale geldi. Art Nouveau eserler kısa sürede tüm dünyaya yayıldı. Ama dört yıl sonra ilgi balon gibi söndü. Bing, dükkanını satmak zorunda kaldı. 1905 yılında da öldü. Art Nouveau stili de kısa zamanda unutuldu.

Öncü İsimler
R. Laligue ve M. Ring mücevherde, Faberge gümüş işlerinde, Baccaret, Tiffany, E. Galle, H. Guimart, Charpentier, L. Majrelle mobilyada, Christofle ve Galliamadini eşyalarda ön plana çıktı. Bunların arasından W.M.F (Würtenberg Waren Metal Fabrik) diğerlerinin arasında sıyrıldı ve çok daha başarılı oldu.

Genel Hatları Neler?
Art Noveau eserler genellikle dekoratif objeler, kullanım eşyaları ve mobilyalar olmak üzere üç bölümde ele alınıyor. Dekoratif olanlar ayna ve resim çerçeveleri, sofra ve çay takımları, aynalar, heykeller.

Bu stilde ritmik olarak S şeklinde kıvrımlar var, çizgiler yumuşak. Natürel floral ve feminen hatlardan oluşuyor. Objelerde asimetriye sık rastlanıyor. Drapeli kadın figürleri bu stilin en belirgin özelliklerinden biri. Dalgalı formlarında kuğular, tavus kuşları, fantastik figürler, bitki figürleri özgün özellikleri.

Mobilyalarda ise meşe, gül, zeytin, ıhlamur, sandal, maun ceviz, tik ve armut ağaçları kullanılır. 18’nci yüz rokoko üslubunu anımsatan asimetrik desenleri var.

Yeni Sanatı İstanbul’da Mimar D’aranco Tanıttı
İstanbul, Art Nouveau ile 19’ncu yüzyılda tanıştı. Avrupa’da yeni çıkan bu akımın öğrenilmesi için İkinci Abdülhamid bu sanatı iyi bilen mimar Raimondo D’Aranco’yu İstanbul’a davet etti. D’Aranco İstanbul’da başta Yıldız Sarayı olmak üzere, saray kompleksi içinde yer alan Istabl-ı Amere-i Ferhan binalarına ve Tarabya’daki yazlık İtalyan sefaretine imza attı. Bu yüzyılda varlıklı aileler ile saray için Almanya ve Avusturya’dan getirilen bazı çini sobalarda da Art Noveau desenler görülür oldu. Art Nouveau motifler albüm, kitap ve dergilerde grafik olarak kullanıldı. En çok da çiçekler, ağaçlar ve logolarda karşımıza çıktı. İstanbul’da Yıldız’da Art Nouveau porselen vazolar, kahve takımları, hatta saksılar üretildi.

Günümüzde birçok özel koleksiyonda ve müzayedelerde Art Nouveau eserlere rastlanıyor. Yıldız, Topkapı, Beylerbeyi ve Dolmabahçe Saraylarının özel koleksiyonlarında Art Noveau eserler var. Bu eserlerin çoğu Batı ülkelerinden getirilmiş. Ünlü yabancı sanatçıların ellerinden çıkmış objelere de rastlamak mümkün. Bazı evlerde dedelerden veya ninelerden kalan eşyalar arasında Art Nouveau’ları olup da farkında bile olmayanlar var.

Fiyatları Nasıl?
Turgay Artam Art Nouveau eşyaların ve objelerin fiyatlarının emsallerine göre biraz daha pahalı olduğunu söylüyor. Ama her bütçeye göre bir parça her zaman bulunuyor. Art Nouveau’ya ilginin bu yıl artığını düşünerek nisan ayında bir müzayede düzenleyecekler. Antik AŞ’nin mağazasında ve müzayedede satacağı ürünlerin fiyatları 600 Euro ile 32 bin Euro arasında değişiyor.